Τοποθετήθηκε μετά από ημέρες ο Ευρωβουλευτής από το Μένοικο Φειδίας Παναγιώτου, σε σχέση με τις αντιδράσεις που ξέσπασαν όλη αυτή την περίοδο για το podcast του με το δημοσιογράφο Μιχάλη Μιχαήλ (ο οποίος έχει επίσης καταγωγή από τη Δυτική Λευκωσία και τον κατεχόμενο Γερόλακκο), στο οποίο ο τελευταίος κάνει αναφορά σε ιατροδικαστική έκθεση των Βρετανών, στην οποία υπάρχει ισχυρισμός για σφαίρα στο κεφάλι του Αυξεντίου, με υπόνοιες για αυτοκτονία.

Σε βίντεο που δημοσίευσε ο ευρωβουλετής, αναφέρει πως «η αλήθεια είναι ότι παραξενεύτηκα με τούτες τις μεγάλες αντιδράσεις γιατί λίγους μήνες πριν ο ίδιος ιστορικός ερευνητής είπε τα ίδια πράγματα σε ένα άλλο podcast, που μάλιστα μέχρι την ώρα που ξεκίνησαν οι αντιδράσεις το είχε δει περισσότερος κόσμος, παρά το δικό μας. Και τότε δεν βρέθηκε κανείς να πει οτιδήποτε. Ούτε κανένα κόμμα είχε βγάλει ανακοίνωση, ούτε σήκωσαν πανό στα γήπεδα, ούτε ο Πρόεδρος της Δημοκρατάις βγήκε να κάνει ποστ για τον Αυξεντίου. Άρα τι είναι εκείνο που προκάλεσε την φασαρία, ειδικά από τα κόμματα και τους πολιτικούς. Ίσως να με ερωτεύτηκαν, να έχουν κάποια εμμονή μαζί μου;»

Έδωσε επίσης και τη δική του ερμηνεία σε όλη αυτή την ένταση: «Εμένα πάντως κάτι μου λέει ότι έχει να κάνει περισσότερο με το ότι έρχονται εκλογές. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα παράδειγμα πως κάποιοι προσπαθούν να εκμεταλλευτούν αυτό το ευαίσθητο θέμα για το συμφέρον τους, για να φανατίσουν τον κόσμο να πάει να τους ψηφίσει στις επόμενες εκλογές και να μην πέσουν τα ποσοστά τους».

Ξεκαθάρισε πως δεν συμφωνεί ούτε διαφωνεί με τον κ. Μιχαήλ και τόνισε πως «όταν υπάρχουν κάποια στοιχεία, όπως σε αυτή την περίπτωση η επίσημη ιατροδικαστική έκθεση των Άγγλων, πρέπει να μπορούμε να τα συζητάμε, να τα ερευνούμε και να τα αξιολογούμε για να μπορέσουμε να βγάλουμε τα δικά μας συμπεράσματα».

Παράλληλα ο κ. Παναγιώτου σημείωσε πως «μπορεί να βγει ότι στο τέλος το πόρισμα των Άγγλων λέει ψέματα και πως είναι προπαγάνδα για να προσπαθήσουν να μειώσουν την θυσία του ήρωά μας του Αυξεντίου, που πιστεύω είναι το πιο πιθανό σενάριο. Αλλά ότι και να λέει ο κόσμος, ότι πανό και να βγάλουν στα γήπεδα, ότι και να λένε τα κόμματα για εμένα, εγώ θα συνεχίσω να ψάχνω την αλήθεια. Και για να μπορείς να έχει ολοκληρωμένη εικόνα και να βγάλεις συμπεράσματα, πρώτα πρέπει να καθίσεις να ακούσεις όλες τις απόψεις και να τις μελετήσεις για να δεις τι ισχύει και τι όχι».

Σε ότι αφορά το πανό που αναρτήθηκε από οπαδούς του ΑΠΟΕΛ σε αγώνα και την έρευνα που διεξάγει η Αστυνομία για εντοπισμό όσων εμπλέκονται, με την αντίδραση των οργανωμένων οπαδών της ομάδας οι οποίοι ανέλαβαν την ευθύνη, ο κ. Παναγιώτου ανέφερε πως «επειδή έμαθα ότι η αστυνομία βρήκε τους οπαδούς της ομάδας μου που έβγαλαν το πανό. Θέλω να πω ότι εγώ προσωπικά δεν έχω κανένα πρόβλημα να εκφράζουν την άποψή τους εναντίον μου και να με κρίνουν όπως πιστεύουν και όσο το επιτρέπει ο νόμος, εγώ από την πλευρά μου δεν ζητώ να διωχθεί κανένας για το περιστατικό».

Προσέβαλα όντως τον Γρηγόρη Αυξεντίου; pic.twitter.com/LCpFQkM4Pm

— Fidias Cyprus (@FidiasCyprus) August 28, 2025

Την ίδια στιγμή, ο Μιχάλης Μιχαήλ εξέδωσε νέα ανακοίνωση, στην οποία απαντά στον Ιστορικό του Πανεπιστημίου Κύπρου Δρ. Πέτρο Παπαλοβίου. Δείτε την αθρογραφία:

Το κείμενο του κ. Παπαπολυβίου: 

«Την Κυριακή 3 Μαρτίου 1957, στο βραδινό δελτίο των 7.30μμ της τότε Κυπριακής Ραδιοφωνικής Υπηρεσίας, οι συντάκτες των ειδήσεων, απηχώντας την αποικιακή αναλγησία, σχολίασαν ως εξής τον θάνατο του Γρηγόρη Αυξεντίου: «Ο φονευθείς τρομοκράτης, εις μίαν εκδήλωσιν απελπισίας και απογνώσεως, ηρνήθη να εξέλθη του κρησφυγέτου του και να παραδοθή προετίμησε δε αντάξιον της δειλίας και της ανανδρίας του θάνατον όταν αι δυνάμεις ασφαλείας επετέθησαν κατά του οχυρού του διά να τον συλλάβουν». Ήταν η πρώτη προσπάθεια της ιμπεριαλιστικής προπαγάνδας να αποδομήσει την αυτοθυσία ενός «φτωχόπαιδου 29 χρονών, απ’ το χωριό Λύση», που επέλεξε να πεθάνει πολεμώντας για την ελευθερία της πατρίδας του από τον αποικιακό ζυγό και την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, απογυμνώνοντας τη σκηνοθεσία που ετοίμασε ο Χάρντινγκ για να εξευτελίσει την ΕΟΚΑ συλλαμβάνοντάς τον ζωντανό.

Τις επόμενες ημέρες, και ενώ οι εφημερίδες σε όλο τον κόσμο κατέγραφαν τις συνθήκες του θανάτου του Αυξεντίου με θαυμασμό προς τον Κύπριο ήρωα, έγινε η καθιερωμένη θανατική ανάκριση (όπως για όλους τους θανάτους με βίαιο τρόπο, και κατά το 1955-1959) και εκεί δημοσιοποιήθηκε  για πρώτη φορά ότι στη νεκροψία που έγινε στις 4 Μαρτίου 1957, στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, από τον στρατιωτικό γιατρό, λοχαγό Ίσραελ, είχαν γραφτεί και τα εξής: «Ο θάνατος προεκλήθη εκ του διαμπερούς τραύματος της κεφαλής, το οποίον κατά πάσαν πιθανότητα προεκλήθη υπό του ιδίου του φονευθέντος. Δεν δύναται, εν τούτοις, να αποκλεισθή η πιθανότης το εν λόγω τραύμα να προεκλήθη κατόπιν τυχαίας εκπυρσοκροτήσεως, ως εκ της υψηλής θερμοκρασίας του κρησφυγέτου.» Η δημόσια θανατική ανάκριση για τον Αυξεντίου έγινε στις 15 και στις 28 Μαρτίου 1957, με κατάθεση και του Αυγουστή Ευσταθίου. Στο τελικό πόρισμα, που υπογράφει ο ειδικός δικαστής Έλλισον, καταγράφεται ρητώς ότι «ο Αυξεντίου δεν ηυτοκτόνησεν, αλλά όταν ετέθη πυρ εις το σπήλαιον, εις το οποίον ούτος ευρίσκετο, μία των εκεί ευρισκομένων σφαιρών εξεπυρσοκρότησεν από την θερμότητα και επροκάλεσε το θανατηφόρον τραύμα.» (Εφημ. «Ελευθερία», 29 Μαρτίου 1957.)

Τα παραπάνω ήταν γνωστά στην ιστορική έρευνα εδώ και δεκαετίες. Καταγράφονται λεπτομερώς σε όλες τις εφημερίδες της εποχής (Έθνος, Ελευθερία, Φιλελεύθερος, Χαραυγή), ενώ για την προσπάθεια σπίλωσης του θανάτου του Αυξεντίου μέσω της προβολής της «αυτοκτονίας» του έχει γράψει αναλυτικά ο Σπύρος Παπαγεωργίου στο βιβλίο του «Ζήδρος» (1978), κλασικό στη σχετική βιβλιογραφία. Επίσης, το 2012 αναφέρθηκε στη θανατική ανάκριση και ο Αυγουστής Ευσταθίου στο βιβλίο του που κυκλοφόρησε με δική μου εισαγωγή από τις εκδόσεις Επιφανίου. Επομένως όσα «ανακάλυψε» εδώ και μερικούς μήνες ο δημοσιογράφος Μιχάλης Μιχαήλ, κατά δήλωσή του «ιστορικός ερευνητής», είναι γνωστά σε κάθε σοβαρό μελετητή του Αγώνα της ΕΟΚΑ αλλά και στους απλούς φιλίστορες. Ο κ. Μιχαήλ αφού εδώ και μήνες ασχολήθηκε με το θέμα από τη ραδιοφωνική του εκπομπή, δημιουργώντας σχετικό θόρυβο, βρήκε την ευκαιρία να γίνει ο «ήρωας της επικαιρότητας» επαναλαμβάνοντας τους ίδιους ισχυρισμούς στην πολύκροτη διαδικτυακή συνέντευξη στον youtuber ευρωβουλευτή Φειδία Παναγιώτου.

Η συγκεκριμένη «έρευνα» του κ. Μιχαήλ για την «αυτοκτονία» του Γρηγόρη Αυξεντίου, δεν φέρνει στο φως οτιδήποτε καινούριο που να ανατρέπει όσα ξέραμε μέχρι σήμερα, πέρα από ατεκμηρίωτες εικασίες, υπονοούμενα και συνωμοσιολογικά σενάρια, που ορισμένα εξ αυτών επαναλαμβάνουν τα αντεπαναστατικά αφηγήματα της Αποικιοκρατίας εναντίον του Αγώνα της ΕΟΚΑ. Παράλληλα, η συνέντευξη του κ. Μιχαήλ στον κ. Παναγιώτου, περιέχει πλήθος ανακριβειών και δεν επιδέχεται σοβαρό σχολιασμό, ενώ διανθίζεται και από γλωσσικά μαργαριτάρια όπως «η οπή πιθανότατα υπενήχθην υπό του ιδίου» (!!!). Σημειώνω μόνο ότι οι δύο συνομιλητές συμφώνησαν ασμένως ότι «δεν είναι όπως μας την λένε η ιστορία», ενώ ο κ. Μιχαήλ δήλωσε ότι «έπρεπε να περάσουν τόσα χρόνια» για να μάθει την «αληθινή ιστορία» το 2017… Προσθέτοντας, με ελαφρά αυταρέσκεια, ότι «είναι από τους λίγους που έχουν το “Ημερολόγιο του Γρίβα”», το οποίο από το 1985 έχει επανεκδοθεί αυτούσιο τρεις φορές (από τους Μαχλουζαρίδη, Μυρτιώτη και Παπαπολυβίου) και βρίσκεται σε όλα τα βιβλιοπωλεία!

Προφανώς, η ιστορική έρευνα δεν έχει στεγανά, ούτε απαγορευμένα θέματα. Από την άλλη, η ιστορία παρότι «ανοικτή επιστήμη», έχει και αυτή, τη δεοντολογία και τους κανόνες της. Ο κ. Μιχαήλ είναι πεπειραμένος δημοσιογράφος και κομματικό στέλεχος με μακρά θητεία και γνωρίζει τόσο τους κανόνες της πολιτικής επικοινωνίας όσο και της «ψιθυρολογίας». Ξέρει, επίσης, ότι στις τελευταίες δεκαετίες πολλοί έκαναν πολιτική ή συγγραφική καριέρα «αποκαλύπτοντας» «σκοτεινές πτυχές» της ΕΟΚΑ. Ατυχώς, ο ίδιος επέλεξε να ασχοληθεί με ένα εξαιρετικά λεπτό και ευαίσθητο θέμα, τον θάνατο ενός κορυφαίου αγωνιστή της ελευθερίας. Τον Αυξεντίου, για τον οποίο, όπως είχε γραφτεί από το 1957, «σαν μιλά αδελφός στον αδελφό κι ο πατέρας στο γιο του λόγο κάνει, στην αθάνατη μνήμη του λαού ο νιός Γρηγόρης, ποτέ δεν θα πεθάνει». Ένα κορυφαίο πρότυπο αρετής, ήθους και πατριωτισμού σε μια εποχή απαξίωσης και αποπροσανατολισμού».

Απάντηση στον Π. Παπαπολυβίου για τον Γρ. Αυξεντίου
Αφού τα ξέρατε γιατί δεν τα είπατε ποτέ κ. Παπαπολυβίου;

Θα παρακάμψω την προσπάθεια απαξίωσής μου από τον αναπληρωτή καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Πέτρο Παπαπολυβίου και θα επικεντρωθώ στην ουσία των αναφορών του στο άρθρο του με τίτλο «Η αποικιακή προπαγάνδα και ο θάνατος του Αυξεντίου – Ο ιστορικός Πέτρος Παπαπολυβίου τοποθετείται για το θέμα των απόψεων Μιχαήλ», το οποίο δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο στις 26 Αυγούστου 2025, ως απάντηση σε όσα είχα αναφέρει στη γνωστή πλέον συνέντευξή μου στον Φειδία Παναγιώτου.
Ο κ. Παπαπολυβίου βασίζει το άρθρο του σε μια δήθεν δική μου αναφορά, την οποία ουδέποτε έκανα — ότι δηλαδή ο Αυξεντίου αυτοκτόνησε. Επιδιώκει έτσι να απαντήσει σε κάτι που δεν ειπώθηκε. Θεωρώ ότι αυτό δεν τον τιμά.
Όσοι παρακολούθησαν τη σχετική ενότητα του 3ωρου βίντεο της συνέντευξης, θα θυμούνται ότι ουδέποτε ισχυρίστηκα πως ο Αυξεντίου αυτοκτόνησε. Είπα ξεκάθαρα ότι στο δικαστήριο κατατέθηκε ιατροδικαστική έκθεση, στην οποία αναφερόταν πως το απανθρακωμένο σώμα του Αυξεντίου έφερε διαμπερές τραύμα από σφαίρα στον δεξί κρόταφο, με τη σφαίρα να εξέρχεται από την άλλη πλευρά.
Συνέχισα λέγοντας ότι:
«Ο αρχικός ισχυρισμός του ιατροδικαστή ήταν πως αυτοκτόνησε. Πιο κάτω όμως αναφέρει ότι η σφαίρα ερρίφθη από απόσταση δύο ποδών».
Αμέσως πρόσθεσα:
«Κάποιος που αυτοκτονεί, ακουμπά το όπλο πάνω του. Άρα, κάποιος που πυροβολείται από τα 60 εκατοστά, πιθανόν δεν αυτοκτονεί. Άρα, μάλλον δεν αυτοκτόνησε».
Ο κ. Παπαπολυβίου παραθέτει απόσπασμα από την έκθεση του στρατιωτικού ιατρού Ίσραελ, η οποία επιβεβαιώνει ακριβώς αυτό που είπα.
Εύλογα, λοιπόν, διερωτώμαι: Γιατί επιμένουν —ο κ. Παπαπολυβίου και αρκετοί άλλοι— ότι ισχυρίστηκα πως ο Αυξεντίου αυτοκτόνησε; Γιατί τέτοια ανάγκη παραποίησης;
Ο κ. Παπαπολυβίου επικαλείται επιλεκτικά απόσπασμα από την εφημερίδα Ελευθερία της 29ης Μαρτίου 1957 για την απόφαση του δικαστηρίου. Ως ιστορικός, θα ανέμενε κανείς να παραθέσει ευρύτερο απόσπασμα για να έχει ο αναγνώστης πληρέστερη εικόνα.
Αλλά και κάτι ακόμη: δεν θα έπρεπε να ανατρέξει και στις προηγούμενες δημοσιεύσεις, ιδιαίτερα όταν κατατέθηκε η έκθεση Ίσραελ;
Αναφέρω μόνο δύο ενδεικτικά δείγματα:
Η εφημερίδα Έθνος (16 Μαρτίου 1957) είχε τίτλο:
«Ο ιατρός, ο ενεργήσας την νεκροψίαν κατέθεσε: “Κατά πάσαν πιθανότητα ο Αυξεντίου ηυτοκτόνησε”».
Ο τίτλος της εφημερίδας Φιλελεύθερος της ίδιας μέρας ήταν:
«ΠΩΣ ΑΚΡΙΒΩΣ ΑΠΕΘΑΝΕΝ Ο ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΑΥΞΕΝΤΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΦΑΤΟΝ ΜΑΧΗΝ ΕΙΣ ΤΟ ΔΑΣΟΣ ΤΟΥ ΜΑΧΑΙΡΑ;»
«Επυροβόλησεν ο ίδιος εις τον κρατήρα ή έπεσεν εκ σφαίρας ριφθείσης εντός του σπηλαίου; Απεκλείσθη η εκδοχή ότι εφονεύθη εκ σφαίρας, την οποίαν έρριψαν μέλη των δυνάμεων ασφαλείας».
Όσον αφορά την τελική απόφαση, ας δούμε ένα πιο εκτενές απόσπασμα απ’ αυτό που χρησιμοποίησε ο κ. Παπαπολυβίου. Η εφημερίδα Ελευθερία (29 Μαρτίου 1957) την οποία επικαλείται γράφει:
«Ο Ειδικός Δικαστής κ. Έλλισον, εκτελών μεταθανάτιον ανάκρισιν, απεφάνθη χθες ότι βάσει της προσαχθείσης ιατρικής μαρτυρίας, ο θάνατος του εκ Λύσης 29ετούς Υπαρχηγού της ΕΟΚΑ, Γρηγορίου Πιερή Αυξεντίου (…) οφείλετο εις διαμπερές τραύμα εις την κεφαλήν από σφαίραν. Ο θάνατος επήλθε πριν ο Αυξεντίου υποστή εγκαύματα (…). Κατά το πόρισμα του Ανακριτού, ο Αυξεντίου δεν ηυτοκτόνησε, αλλά όταν ετέθη πυρ εις το σπήλαιον, εις το οποίον ευρίσκετο, μία εκ των σφαιρών εξερράγη από τη θερμότητα και προκάλεσε το θανατηφόρο τραύμα».
Η πλήρης εικόνα, λοιπόν, αντικρούει την ερμηνεία ότι οι Βρετανοί επιδίωκαν να παρουσιάσουν τον Αυξεντίου ως αυτόχειρα με σκοπό να εξευτελίσουν τη θυσία του. Ούτε το δικαστήριο υιοθέτησε τα όσα ανέφερε η αποικιακή διοίκηση, ούτε εγώ υποστήριξα κάτι τέτοιο.
Γι’ αυτό και ο ισχυρισμός του κ. Παπαπολυβίου ότι:
«Η συγκεκριμένη “έρευνα” του κ. Μιχαήλ για την “αυτοκτονία” του Γρ. Αυξεντίου, δεν φέρνει στο φως οτιδήποτε καινούριο που να ανατρέπει όσα ξέραμε μέχρι σήμερα», είναι παντελώς ανυπόστατος.
Προσθέτει επίσης ειρωνικά:
«Επομένως όσα “ανακάλυψε” εδώ και μερικούς μήνες ο δημοσιογράφος Μιχάλης Μιχαήλ, κατά δήλωσή του “ιστορικός ερευνητής”, είναι γνωστά σε κάθε σοβαρό μελετητή του Αγώνα της ΕΟΚΑ αλλά και στους απλούς φιλίστορες».
Μα, ουδέποτε ισχυρίστηκα ότι ανακάλυψα κάτι νέο. Ανέφερα ρητά στις γραπτές αναφορές μου τα βιβλία του Σπ. Παπαγεωργίου (Ζήδρος) και του Αυγουστή Ευσταθίου. Σε συνδυασμό με τις δημοσιεύσεις των εφημερίδων, ήταν φανερό ότι δεν παρουσιάζω πρωτότυπα στοιχεία, αλλά υπενθυμίζω πράγματα που έχουν θαφτεί ή παραγνωριστεί.
Και αφού —κατά τον κ. Παπαπολυβίου— «τα όσα “ανακάλυψε” ο Μ. Μιχαήλ είναι γνωστά εδώ και δεκαετίες», ας αναρωτηθούμε:
– Εκτός από τον Παπαγεωργίου και τον Ευσταθίου, ποιος άλλος ιστορικός ή φιλίστορας τα έχει αναφέρει;
– Γιατί ο ίδιος δεν τα αναφέρει στις δημοσιεύσεις του για τον Αυξεντίου;
– Γιατί η πλειοψηφία του λαού πιστεύει πως ο Αυξεντίου κάηκε ζωντανός;
– Γιατί υπήρξε τέτοια έντονη αντίδραση στα όσα είπα, αν όντως ήταν “γνωστά”;
Μήπως τελικά δεν μας λένε την ιστορία όπως έγινε;