Με σεβασμό και συγκίνηση τελέστηκε την Κυριακή 15 Ιουνίου 2025 το 67ο ετήσιο μνημόσυνο των ηρώων της ΕΟΚΑ ’55-’59 και της τουρκικής εισβολής στην Κοινότητα Σπήλιων-Κουρδάλιων, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, κ. Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος εκφώνησε επιμνημόσυνο λόγο τιμής και ευγνωμοσύνης.
Στην ομιλία του, ο Πρόεδρος τόνισε τη σημασία της ιστορικής μνήμης και της ευθύνης που φέρει η σημερινή γενιά έναντι των θυσιών των ηρώων, επισημαίνοντας πως η διαρκής προσήλωση στον αγώνα για ελευθερία και επανένωση της Κύπρου είναι το ελάχιστο χρέος προς τους πεσόντες. Με ιδιαίτερη αναφορά στα πρόσωπα και τις πράξεις των έξι ηρώων – τεσσάρων του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα και δύο της τουρκικής εισβολής – ο Πρόεδρος εξήρε τη γενναιότητα, την ανιδιοτέλεια και την πατριωτική τους αυταπάρνηση.
Διαβάστε αναλυτικά:
«Του αντρειωμένου ο θάνατος, θάνατος δεν λογιέται!», μια φράση που μέσα της εμπερικλείει το νόημα και το μήνυμα κάθε αναφοράς σε ήρωες της πατρίδας, κάθε μνημόσυνης δέησης υπέρ ανάπαυσης των ψυχών τους, κάθε φιλολογικού μνημοσύνου προς τιμήν τους, κάθε επετειακής εκδήλωσης αφιερωμένης στις ένδοξες σελίδες της Ιστορίας μας. Και σήμερα, είναι μεγάλη η τιμή να παρευρίσκομαι στα Σπήλια και να συμμετέχω στις εκδηλώσεις μνήμης των τεσσάρων ηρώων του αγώνα της ΕΟΚΑ, Κώστα Αναξαγόρα, Ανδρέα Πατσαλίδη, Αλέκου Κωνσταντίνου, Παναγιώτη Γεωργιάδη και των δύο ηρώων της τουρκικής εισβολής, Αντρέα Ιωάννου και Λοΐζου Κουκκουλλή. Τα ονόματά τους γράφονται με μεγάλα και έντονα γράμματα στο πάνθεο των ηρώων της πατρίδας μας και γίνονται σύμβολα και παραδείγματα θάρρους, ανδρείας και αγωνιστικότητας. Γίνονται οδοδείκτες και φωτεινά περάσματα στον αγώνα για ελευθερία, απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδας μας.
Ειδικά οι χρονικές συγκυρίες των επετείων των 70 χρόνων από την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, και των 51 χρόνων από την τουρκική εισβολή, φορτίζουν ακόμα πιο έντονα τις επιταγές της Ιστορίας και του χρέους μας απέναντι στις θυσίες των ηρώων μας, απέναντι στους αγώνες των προγόνων μας, απέναντι στην προσφορά τόσων συνανθρώπων και συμπολιτών μας. Είμαστε υπεύθυνοι και υπόλογοι απέναντί τους. Μας κληροδότησαν την Κυπριακή Δημοκρατία, την κρατική μας οντότητα, το ισχυρότερο και πολυτιμότερο διαπραγματευτικό μας χαρτί στους αγώνες μας για απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδας μας.
Οι ήρωες που μνημονεύουμε και τιμάμε σήμερα μάς δείχνουν τον δρόμο και μάς κρίνουν καθημερινά. Ως Κυβέρνηση πράττουμε ό,τι είναι δυνατόν, καταβάλλουμε το άπαν των δυνάμεών μας, αξιοποιούμε κάθε διπλωματικό μέσο και κάθε διεθνή συγκυρία και εξέλιξη, για να τηρήσουμε την υπόσχεσή μας και να ανταποκριθούμε υπεύθυνα και έντιμα στο κάλεσμα του καθήκοντος.
Παρά τις αντίξοες συνθήκες, παρά το τέλμα, στο οποίο βρεθήκαμε από το 2017, παρά την αρνητική στάση της τουρκικής πλευράς και παρά τις όποιες άλλες προκλήσεις και δυσκολίες, καταφέραμε να επανεκκινήσουμε τις διαδικασίες και να βρισκόμαστε ενώπιον μιας νέας προσπάθειας. Οι δύο απεσταλμένοι, από τα Ηνωμένα Έθνη (ΗΕ) και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποδεικνύουν του λόγου το αληθές και το αποτέλεσμα των προσπαθειών μας. Επαναλαμβάνω ότι συνεχίζουμε, παρά τις δυσκολίες και τις προκλήσεις. Εξάλλου, το χρωστάμε στους ήρωές μας, το χρωστάμε στα παιδιά μας που θα κληθούν να ζήσουν μετά από μας σε αυτόν τον τόπο, θα κληθούν να αντιμετωπίσουν τις επερχόμενες προκλήσεις και εξελίξεις και οφείλουμε να διασφαλίσουμε το μέλλον τους σε μια πατρίδα ελεύθερη και επανενωμένη.
Οι ήρωες που τιμάμε σήμερα είναι λαμπρά παραδείγματα αφοσίωσης προς την πατρίδα και προσήλωσης προς τον αγώνα για ελευθερία και ένωση με την Ελλάδα. Ο καθένας τους αποτελεί και μια ξεχωριστή περίπτωση θάρρους, και η ζωή και η δράση τους αξίζουν κάθε αναφοράς και προβολής.
Ανδρέας Πατσαλίδης από τα Καννάβια. Ο οικογενειάρχης που εντάχθηκε αμέσως στον Αγώνα και έλαβε μέρος σε ενέδρες και επιχειρήσεις δολιοφθοράς των αγγλικών δυνάμεων και Υπηρεσιών. Μαζί με τη σύζυγό του Ειρήνη μετέτρεψαν το σπίτι τους στα Κουρδάλια αποθήκη οπλισμού, τόπο φιλοξενίας ανταρτών και κέντρο διανομής πολεμοφοδίων. Όλοι ταγμένοι στον αγώνα ενάντια στον αγγλικό ζυγό για την αυτοδιάθεση.
Αλέκος Κωνσταντίνου από την Κακοπετριά. Το μοναχοπαίδι που εντάχθηκε στην ομάδα του εκτελεστικού στην Αμμόχωστο. Ήταν αυτός που είχε το θάρρος και τη μαγκιά να αντιμετωπίσει τον Άγγλο ανακριτή.
Παναγιώτης Γεωργιάδης από τα Λειβάδια. Το μέλος της Ορθόδοξης Χριστιανικής Ένωσης Νέων (ΟΧΕΝ), ταγμένος στον Αγώνα από το 1954 και σύνδεσμος του Διγενή και του Εθνάρχη Μακαρίου με το ψευδώνυμο Ίκαρος. Μεγάλη η δράση του στην Πιτσιλιά, κατασκευαστής χειροβομβίδων, ασταμάτητος στις επιθέσεις.
Κώστας Αναξαγόρου από τα Σπήλια. Ο συνδικαλιστής και ένθερμος αγωνιστής. Γαλουχημένος με τα ιδανικά της πατρίδας σε μια οικογένεια που χαρακτηριζόταν για τον πατριωτισμό και την αγάπη τους για την πατρίδα. Διετέλεσε σύνδεσμος ομάδων της ΕΟΚΑ που δρούσαν στα χωριά Σπήλια και Πολύστυπος και έλαβε μέρος σε πολλές επιχειρήσεις.
Οι δρόμοι και των τεσσάρων έμελλε να συναντηθούν στο σπίτι του Ανδρέα Πατσαλίδη στα Κουρδάλια τον Ιούνιο του 1958. Ήταν Παρασκευή, 20 Ιουνίου 1958. Εκεί στο σπίτι του Ανδρέα και της Ειρήνης Πατσαλίδη, το σπίτι/ορμητήριο, στο οποίο φυλάσσονταν οπλισμός και πυρομαχικά, οι τέσσερις άνδρες συσκέπτονταν για τις επόμενες επιδρομές και βομβιστικές επιθέσεις, ενώ ο Παναγιώτης Γεωργιάδης, παράλληλα, τους εκπαίδευε στην κατασκευή εκρηκτικών μηχανισμών. Ήταν τότε που η νάρκη εξερράγη μέσα στα χέρια του Γεωργιάδη, εκτινάσσοντας στον αέρα τα σώματα των τεσσάρων αγωνιστών.
Η έκρηξη, που ήταν εκκωφαντική και συγκλόνισε όλη την περιοχή, έγινε έκρηξη πατριωτισμού και συναγερμός ελευθερίας. Οι τέσσερις αγωνιστές τιμόνταν ως ήρωες της πατρίδας και η νεκροπομπή από τη Λευκωσία στα Σπήλια διερχόταν μέσα από χειροκροτήματα, ζητωκραυγές και τιμές. Συγκλονίζει ο λόγος του πατέρα του ήρωα Κώστα Αναξαγόρα: «Έχασα τον πρώτο. Έχω αμέσως άλλον, έτοιμο να πάρει τη θέση του στον αγώνα». Τραγική φιγούρα, η Ελπινίκη Κωνσταντίνου, η ηρωομάνα του Αλέκου Κωνσταντίνου, η οποία αναγκάστηκε να ξεθάψει και να μεταφέρει τα αναγνωρισμένα απομεινάρια του λειψάνου του γιου της από τα Σπήλια στην Αμμόχωστο. Παρά τις δυσκολίες και τα απάνθρωπα εμπόδια των Βρετανών, η μητέρα του ήρωα δεν λύγισε, αλλά μάλλον περισσότερο ανδρώθηκε η περηφάνια της για τον γιο της, ο οποίος τάφηκε στην Αμμόχωστο μέσα σε τιμές και δόξες. «Χαλάλι σου Αλέκο μου 1000 φορές», είπε χαρακτηριστικά η ηρωομάνα Ελπινίκη, «Πέθανες όπως έπρεπε. Έλληνας Χριστιανός».
Δυστυχώς, εδώ και πλέον 50 χρόνια, ο τάφος του Αλέκου Κωνσταντίνου μένει σβηστός, κατεχόμενος και εγκαταλελειμμένος. Το όραμα της ελευθερίας και της Ένωσης με την Ελλάδα των αγωνιστών της ΕΟΚΑ οδήγησε στην ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τα χρόνια που ακολούθησαν έφεραν, δυστυχώς, ως τραγικό αποτέλεσμα τη βάρβαρη τουρκική εισβολή του 1974 και τη συνεχιζόμενη παράνομη κατοχή του ενός τρίτου της πατρίδας μας.
Οι απώλειες, τα θύματα, οι συνέπειες και τα επακόλουθα της εισβολής τραγικά και δραματικά. Χιλιάδες νεκροί, τραυματίες, αιχμάλωτοι, αγνοούμενοι, πρόσφυγες, εγκλωβισμένοι. Ανάμεσά τους και δύο λαμπροί νέοι, ο Ανδρέας Ιωάννου από τα Κουρδάλια και ο Λοΐζος Κουκκουλλής από τα Σπήλια. Στις οικογένειές τους έλαχε να περάσουν τη δοκιμασία της άγνωστης τύχης των δικών τους και τον πόνο και την είδηση της εύρεσης των λειψάνων τους δεκαετίες μετά.
Ο Ανδρέας Ιωάννου στον Γερόλακκο και ο Λοΐζος Κουκκουλλής στην Κερύνεια θυσίασαν τη ζωή τους, υπερασπιζόμενοι την Κυπριακή Δημοκρατία, τηρώντας το καθήκον τους, υπηρετώντας άξια και τιμημένα την πατρίδα τους, πολεμώντας κατάματα τον εισβολέα και καταπατητή των εδαφών μας. Σε αυτούς, αλλά και σε όλους όσοι πρόσφεραν τη ζωή τους για χάρη της πατρίδας, αξίζει κάθε τιμή και δόξα. Έχουμε χρέος και οφειλή απέναντί τους να σταθούμε αντάξιοι των περιστάσεων και να αγωνιστούμε με κάθε τρόπο, με όλο το είναι μας για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων του λαού μας, για ελευθερία και επανένωση της πατρίδας μας.
Η συνεχιζόμενη ημικατοχή της πατρίδας μας και τα πολεμικά μέτωπα, τόσο στην περιοχή μας όσο και διεθνώς, δεν μας αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού. Οφείλουμε με υπευθυνότητα, ενότητα, συντονισμό και μέσα από έναν διεκδικητικό ρεαλισμό να διαχειριστούμε και να αξιοποιήσουμε όλες τις διεθνείς εξελίξεις και συγκυρίες και να οδηγήσουμε την πατρίδα μας σε ένα ασφαλές και ειρηνικό μέλλον. Οφείλουμε να εργαστούμε συλλογικά και μακριά από μικροπολιτικές και σκοπιμότητες, για να φέρουμε στην Κύπρο την αλλαγή που της αξίζει, την ανάπτυξη και αναδιάρθρωσή της σε όλους τους τομείς.
Οι ήρωες που τιμάμε σήμερα ήταν άνθρωποι της βιοπάλης και της καθημερινότητας. Μέσα τους όμως κυριαρχούσε πάνω απ’ όλα η αγάπη για την πατρίδα. Αυτό και εμείς ας το βάλουμε προμετωπίδα της κάθε προσπάθειας και του κάθε αγώνα μας. Ατομικά, συλλογικά και θεσμικά. Μόνο έτσι θα φανούμε αντάξιοι του αγώνα και της θυσίας τους. Μόνο έτσι κάθε τιμή θα αποκτήσει νόημα και αξία και θα μετατραπεί σε πράξη.
Αιωνία τους η μνήμη.
