Η καλλιέργεια νοοτροπίας σε όλους τους καταναλωτές ότι το νερό είναι ένας πολύτιμος, πεπερασμένος φυσικός πόρος και ότι η κρίση που επιφέρει στους υδάτινους πόρους η κλιματική αλλαγή επιβάλλει νέα πορεία στη διαχείριση των υδάτινων πόρων με ουσιαστικές και στοχευμένες παρεμβάσεις σε πολλαπλά επίπεδα, είναι τα δεδομένα που επισημάνθηκαν από τον Καθηγητή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Πρόεδρο της Εταιρείας Ύδρευσης και Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης, Άγι Μ. Παπαδόπουλο, σε εκδήλωση που διοργάνωσε την Τετάρτη το ΕΤΕΚ για τις στρατηγικές διαχείρισης του υδατικού προβλήματος.
Ο Καθηγητής του ΑΠΘ ήταν ο Κεντρικός Ομιλητής στην εκδήλωση με θέμα «Υδατικό Πρόβλημα: Σημερινές προκλήσεις, μελλοντικές δυσκολίες & σχεδιασμός βραχυπρόθεσμων/ μακροπρόθεσμων μέτρων για την αντιμετώπιση τους».Σύμφωνα με τον κ. Παπαδόπουλο, θα πρέπει μεταξύ άλλων να αντικατασταθούν οι υδροβόρες καλλιέργειες με λιγότερο υδροβόρες και να συσχετιστεί το ενεργειακό κόστος με την παραγωγή και παροχή του νερού.
Ο Αναπληρωτής Διευθυντής του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ), Γιώργος Καζαντζής, ανέφερε στο ΚΥΠΕ ότι το συμπέρασμα που αποκόμισε το ΤΑΥ από την εκδήλωση είναι ότι οι σχεδιασμοί που κάνει το Τμήμα είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και ότι το Τμήμα μπορεί μέσα από συνεργασίες με αντίστοιχους διεθνείς οργανισμούς να αξιοποιήσει και να εφαρμόσει τις καλύτερες δυνατές πρακτικές για τη διαχείριση της υδατικής κρίσης.
Σε δήλωσή του στο ΚΥΠΕ αναφορικά με το θέμα της εκδήλωσης, ο κ. Παπαδόπουλος τόνισε ότι η συνεργασία μεταξύ των οργανισμών ύδρευσης, των πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων και η ανταλλαγή τεχνογνωσίας και εμπειρίας σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο μπορεί να συμβάλουν ουσιαστικά στην αντιμετώπιση των προβλημάτων.
O Καθηγητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης επεσήμανε ότι η χρονιά που διανύουμε επανέφερε στο προσκήνιο με πολύ έντονο τρόπο το πρόβλημα της ορθολογικής διαχείρισης του υδατικού πόρου.
«Είναι η αλήθεια ότι τα τελευταία πολλά χρόνια το είχαμε απωθήσει στις τελευταίες θέσεις των προτεραιοτήτων μας», πρόσθεσε.
Σταχυολογώντας τους κυριότερους λόγους για την κρίση που αντιμετωπίζουμε, εστίασε στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που επέφεραν μείωση των βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων, αλλά και στο γεγονός ότι όταν έχουμε βροχές, αυτές είναι έντονες και ραγδαίες.
Σημείωσε ότι η συνεχιζόμενη αύξηση του τουρισμού οδηγεί σε μία πολύ μεγάλη αύξηση της ζήτησης, κυρίως εποχιακή και επικεντρωμένη στις περιοχές της χώρας που κατά τεκμήριο είναι οι πλέον άνυδρες.
Ανέφερε επίσης ότι η συνεχιζόμενη επέκταση των πόλεων, πληθυσμιακή και χωρική, οδηγεί σε αυξημένη ζήτηση, η οποία επιτείνεται από την χρήση πισίνων, εκτάσεων πρασίνου κλπ.
Επεσήμανε ακόμα ότι η ηλικία των δικτύων διανομής του νερού στις πόλεις με τις αφανείς διαρροές, οδηγούν συχνά σε υπερβολικά υψηλές απώλειες.
Σύμφωνα με τον Καθηγητή Άγι Παπαδόπουλο, μεταξύ των προκλήσεων στη διαχείριση των υδάτινων πόρων είναι οι ορθώς αυξημένες απαιτήσεις στην ποιότητα του νερού, αλλά και στην επανάχρησή του, στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας που θέτουν οι νέες ευρωπαϊκές οδηγίες για το νερό και τα υγρά απόβλητα.
Ο κ. Παπαδόπουλος ανέφερε πως κατά την συνεκτίμηση των παραγόντων που πρέπει να προσμετρώνται στην υδατική διαχείριση είναι το γεγονός ότι περίπου το 80% της συνολικής κατανάλωσης νερού αφορά την άρδευση και όχι την ύδρευση, προσθέτοντας ότι «δυστυχώς εξακολουθούμε να έχουμε καλλιέργειες που είναι υδροβόρες και γίνονται με μη αποτελεσματικούς τρόπους άρδευσης».
Ακολούθως, αφού παρατήρησε ότι «όπως συνειδητοποιήσαμε, κάτι που συχνά παραβλέπεται είναι το γεγονός πως η ύδρευση και η άρδευση είναι ενεργοβόρες διεργασίες, κάτι που αντανακλάται στο οικονομικό κόστος τους και στο περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα», διατύπωσε την πεποίθηση ότι «είναι σαφές πως δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να πορευόμαστε με τον τρόπο που το κάναμε ως σήμερα».
Για τη νέα πορεία στη διαχείριση των υδάτινων πόρων επεσήμανε ότι απαιτούνται ουσιαστικές και στοχευμένες παρεμβάσεις σε πολλαπλά επίπεδα.
Μεταξύ αυτών είπε ότι πρέπει να επανεξεταστεί το μοντέλο της αξιοποίησης του νερού στον αγροτικό τομέα, που είναι το μείζον, και να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες των νέων τεχνολογιών για την αποτελεσματικότερη διαχείριση του νερού, τόσο στην ύδρευση όσο και στην άρδευση.
Ειδικότερα ως προς την ύδρευση, ο Καθηγητής του ΑΠΘ σημείωσε ότι είναι επιτακτική η ανάγκη εκσυγχρονισμού των αστικών δικτύων και του τρόπου λειτουργίας τους και εισαγωγής νέων τεχνολογιών για τον εντοπισμό αφανών διαρροών, με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης και την ανάπτυξη ζωνών διαχείρισης της ζήτησης να αποτελούν μερικές από αυτές.
Είπε ακόμα ότι φρονεί πως η αφαλάτωση αποτελεί την «έσχατη λύση» εξαιτίας του κόστους της και πως πρέπει να υιοθετηθούν οι σύγχρονες τεχνικές που είναι διαθέσιμες, ειδικά σε συνδυασμό με την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, ώστε να μειωθεί το κόστος παραγωγής του νερού. «Και πρέπει η διαχείριση του νερού που παράγεται από την αφαλάτωση να γίνεται σε ετήσια βάση, σε συνδυασμό με αποθήκευση νερού σε λιμνοδεξαμενές, και όχι μόνο την περίοδο της αιχμής της ζήτησης», σημείωσε.
Κατά τον καθηγητή του ΑΠΘ απαιτείται «να καλλιεργηθεί η νοοτροπία σε όλους μας ως καταναλωτές ότι το νερό είναι ένας πολύτιμος, πεπερασμένος φυσικός πόρος».
Περαιτέρω, τόνισε ότι η συνεργασία μεταξύ των οργανισμών ύδρευσης, των πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων και η ανταλλαγή τεχνογνωσίας και εμπειρίας σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο μπορεί να συμβάλουν ουσιαστικά στην αντιμετώπιση των προβλημάτων.
«Στην κατεύθυνση αυτή άλλωστε, η Εταιρεία Ύδρευσης και Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης έχει υπογράψει μνημόνια συνεργασίας με Οργανισμούς Υδατοπρομήθειας της Κύπρου για την από κοινού εξεύρεση βέλτιστων λύσεων», συμπλήρωσε.
O Αναπληρωτής Διευθυντής του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων, Γιώργος Καζαντζής, δήλωσε στο ΚΥΠΕ μετά την ολοκλήρωση της εκδήλωσης ότι παρουσίασε την υφιστάμενη υδατική κατάσταση στην Κύπρο και τα μέτρα που λαμβάνονται για να αντιμετωπιστεί η υδατική κρίση.
Ανέφερε ότι ο Καθηγητής του ΑΠΘ παρουσίασε διάφορα παραδείγματα της υδατικής κρίσης και μέτρα αντιμετώπισής της από τον διεθνή χώρο, επικεντρώνοντας την ομιλία του κυρίως στον συνδυασμό αφαλατώσεων με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, για τον βέλτιστο δυνατό συνδυασμό παραγωγής νερού με μειωμένη κατανάλωση ενέργειας.
Ο κ. Καζαντζής είπε επίσης ότι στο πλαίσιο της εκδήλωσης διεξήχθη πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση για την κατάσταση την οποία διέρχεται τώρα η Κύπρος, για τεχνικές λύσεις που μπορεί να εφαρμοστούν και πολιτικές που θα μπορούσαν «να μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε την παρούσα κατάσταση και να οργανωθούμε καλύτερα για το μέλλον».
Απαντώντας σε ερώτηση για το ουσιώδες συμπέρασμα που αποκόμισε από την εκδήλωση το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, ο κ. Καζαντζής είπε ότι μέσα από τη συζήτηση επιβεβαιώθηκε ότι οι σχεδιασμοί που κάνει το Τμήμα του είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και ότι «θα μπορούσαμε να εκλάβουμε μέσα από συνεργασίες με αντίστοιχους διεθνείς οργανισμούς τις καλύτερες δυνατές πρακτικές και να τις εφαρμόσουμε στην Κύπρο».
O Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Ανδρέας Γρηγορίου, σημείωσε σε χαιρετισμό του ότι το υδατικό είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει διαχρονικά το νησί, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Τονίζοντας ότι η Κύπρος δοκιμάζεται ξανά από έναν ακόμη κύκλο ανομβρίας, ενδεχομένως από τους χειρότερους που πέρασαν τα τελευταία χρόνια, επεσήμανε ότι η αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί συλλογική μάχη που πρέπει «να δώσουμε, όλοι, άμεσα και συντονισμένα, σε όλα τα επίπεδα, με αποτελεσματικές ενέργειες και δράσεις».
Σημειώνοντας ότι η γεωγραφική και κλιματική πραγματικότητα της Κύπρου – με περιορισμένους υδατικούς πόρους και επαναλαμβανόμενες περιόδους ξηρασίας – δημιουργεί διαχρονικά σημαντικές προκλήσεις ως προς την εξασφάλιση επάρκειας νερού για όλες τις χρήσεις, ανέφερε ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, με συχνότερες και εντονότερες περιόδους ανομβρίας, επιδεινώνουν την ήδη ευαίσθητη υδατική μας ισορροπία.
Πρόσθεσε πως η Κυβέρνηση. αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα του ζητήματος, έχει προβεί διαχρονικά στην υλοποίηση μεγάλων υδατικών έργων, όπως φράγματα, αγωγούς μεταφοράς νερού, μονάδες επεξεργασίας αστικών λυμάτων και αφαλάτωσης.
Συνεχίζοντας, σημείωσε ότι ο στρατηγικός σχεδιασμός της Κυβέρνησης επικεντρώνεται και στην ορθολογική διαχείριση της ζήτησης και στην υιοθέτηση έξυπνων και βιώσιμων λύσεων.
Ανέφερε επίσης ότι μεταξύ των βραχυπρόθεσμων μέτρων που έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή είναι η κατασκευή κινητών μονάδων αφαλάτωσης για την εξασφάλιση της ύδρευσης, η επιδότηση μικρών ιδιωτικών μονάδων αφαλάτωσης για ξενοδοχειακές μονάδες και Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με στόχο την μείωση των αναγκών υδροδότησης από τα κυβερνητικά υδατικά έργα, η επιτάχυνση της επιδιόρθωσης και της συντήρησης των υδρευτικών δικτύων για τη μείωση των απωλειών, ο περιορισμός της άρδευσης χώρων πρασίνου με στόχο τον περιορισμό της κατανάλωσης, η επιδότηση έξυπνων συστημάτων άρδευσης με στόχο την ορθολογικότερη χρήση του νερού στην γεωργία και η προετοιμασία εκστρατείας ενημέρωσης με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού για τον περιορισμό της σπατάλης του νερού και της χρήσης του με βάση τις πραγματικές ανάγκες.
Αναφορικά με τον σχεδιασμό και την υλοποίηση μακροπρόθεσμων μέτρων, ο κ. Γρηγορίου παρέθεσε την πλήρη αξιοποίηση της ανακύκλωσης επεξεργασμένων αστικών λυμάτων για άρδευση και εμπλουτισμό υδροφορέων, την κατασκευή νέων μεγάλων μονάδων αφαλάτωσης για πλήρη απεξάρτηση της ύδρευσης από τις κλιματολογικές συνθήκες, την ανάπτυξη της ενεργειακής αυτάρκειας των υποδομών, με σύνδεση των μονάδων αφαλάτωσης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την επανεξέταση και προσαρμογή της τιμολογιακής πολιτικής νερού με σκοπό την ενίσχυση της εξοικονόμησης και την ενίσχυση της συνεργασίας με κράτη της Μεσογείου και της Νότιας Ευρώπης για ανταλλαγή τεχνογνωσίας και την από κοινού αντιμετώπιση των υδροκλιματικών προκλήσεων.
«Το υδατικό πρόβλημα είναι σήμερα ένα από τα κορυφαία ζητήματα που καλείται να διαχειριστεί η Κυπριακή Πολιτεία. Η κλιματική κρίση η οποία οδηγεί σε συχνότερες και μακρύτερες περιόδους ανομβρίας καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για μελετημένες, ανθεκτικές και ολοκληρωμένες λύσεις. Σε κάθε περίπτωση αναγνωρίζεται πως για τα επόμενα δύο καλοκαίρια απαιτούνται και άμεσα ανακουφιστικά μέτρα», σημείωσε σχετικά.
O Πρόεδρος του ΕΤΕΚ, Κωνσταντίνος Κωνσταντή, παρατηρώντας ότι υδατικό πρόβλημα δεν δημιουργήθηκε τα τελευταία 2 ή 5 χρόνια, παρέθεσε τον απολογισμό δράσεων του επιμελητηρίου που στόχευαν στην άμβλυνση και επίλυση του υδατικού.
Πρόσθεσε ότι στις 26 Σεπτεμβρίου 2007, σε υπόμνημα που δόθηκε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, το ΕΤΕΚ εισηγήθηκε την υιοθέτηση πολιτικής αειφόρου διαχείρισης των υδάτων, πλάνο για μείωση των απωλειών στο δίκτυο, ένταξη του ανακυκλωμένου νερού στο υδατικό ισοζύγιο, χρήση αφαλατώσεων μόνο για τη διαχείριση άμεσων αναγκών και εφαρμογή νέας στρατηγικής διαχείρισης της ζήτησης.
Ο κ. Κωνσταντή διατύπωσε τη θέση ότι επιβάλλεται η χάραξη υδατικής πολιτικής με γνώμονα την ενιαία και ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων μέσω μακροπρόθεσμων στόχων, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων, τη δημιουργία της Διεύθυνσης Ενιαίας Διαχείρισης (Αρχής) Υδάτων και τη δημιουργία στρατηγικών αποθεμάτων υπόγειου νερού.
Συνεχίζοντας, αφού ανέφερε ότι η καταστροφή της μονάδας αφαλάτωσης στην Πάφο και η αστοχία στο φράγμα του Μαυροκόλυμπου που οδήγησε στην απώλεια του νερού που είχε συγκεντρωθεί μάς βρήκε απροετοίμαστους, εξέφρασε την άποψη ότι οι λύσεις για το υδατικό πρόβλημα «οφείλουν να ακολουθούν με ευλαβική ακρίβεια σε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική».
Είπε επίσης ότι το ΕΤΕΚ αναγνωρίζει ότι η κατάστρωση στρατηγικής για το υδατικό έχει και πολιτική πτυχή και θεωρεί πως θα πρέπει να μειωθούν οι πολιτικές επιρροές στην εκτελεστική διαχείριση της πολιτικής και του υδατικού προβλήματος.
Ακολούθως εισηγήθηκε άμεση έναρξη εκστρατείας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για την έλλειψη νερού, ώστε να ληφθούν παράλληλα μέτρα αύξησης της αποδοτικότητας στη χρήση του, απαγόρευση χρήσης πόσιμου νερού σε πισίνες (κατοικιών, ξενοδοχείων κ.λπ.), με χρήση μόνο υπόγειου ή αλμυρού νερού, ελέγχους για περιορισμό του μη τιμολογημένου νερού και τροποποίηση της νομοθεσίας για επιβολή εξώδικων προστίμων στους παραβάτες.