Για ακόμη μια φορά ο Γιάννης Πεγειώτης, με καταγωγή από τη Δρούσια, αλλά και από την Τηλλυρία, μας εξιστορεί ιστορίες από τότε, ξυπνώντας τη μνήμη και το εκκλησιαστικό βίωμα.
Νύχτα προ των Φώτων…
Νύχτα προ των Φώτων και κόντευε η μέρα που θα ανοίγαν τα σχολεία και δεν είχαμε αννοίξει βιβλίο. Ο νους μας στο Καλημέρα τζιαι τα Φώτα τζιαι την πουλουστρίναν πρώτα.
Γιά όσους είχαν τατάν τζιαι νούναν. Ο δικός μου ταξίδεψε στους ουρανούς προ της εισβολής και η νούννα μου δυσκολευόταν πλέον. Έτσι οι πουλουστρίνες είχαν την τιμητικήν τους στο χωρκόν, αν εξήκοφκες έτσι μέραν εις τη Δρούσιαν.
Τα Φώτα και μετά την εκκλησίαν της γειτονιάς μας εκατεβαίναμεν στη θάλασσαν να δούμεν τους τολμηρούς βουτηχτές να πέφτουν στη θάλασσαν της Λεμεσού για τον Σταυρό του καθαγιασμού των υδάτων….
Η μέρα των Θεοφανίων γεμάτη έθιμά και παραδόσεις. Ξεροτήανα, λουκάνικα, ιστορίες με τους καληκάντζαρους. Ο λίαν αγαπητός Ιερέας να καλαντίζει με τα παιδιά το χωριό ή τη γειτονιά. Ναν η χαρά σου να καλαντίζεις. Κάθε σπίτιν τζιαι τζιέρασμαν. Ευτζιές που τες γιαγιάες. Παντού μια χαρά, μια πάστρα. Λουκκουμάδες τζιαι σε κάτι νοικοτζυρές σιαμισιή γλυτζια μέλιν.
Καλημέρα τζιαι τα φώτα τζιαι την πουλουστρίναν……
Σήμερόν τα Φώτα… Τον τζιαιρόν των Φώτων έπρεπέν να κουμαντάρεις πολούτουρκά με τις πουλουστρίνες. Να μεν χασόμεράς τζιαι να παένεις γλήορα στους φουαρτάες με τα πλουμιστίτζια. Τους παλλιούς τζιαιρούς αν είσιεν ο αρφός σου έναν τατάν καλογνωμόν ελάλες του τζιαι εσού τατά ολοχρονίς, τζιαι έτσί είσιες τζιαι έναν καρτζιλλίκιν τα Φώτα να τον γυρέψεις να του πεις το Καλημέρα τζιαι τα φώτα. Εν επρόκαμνές να τελειώσεις το λόον τζιαι ετραπεζώναν σε, ετζιερνούσαν σου, εθκιούσαν σου τζιαι το μισούιν σου, τζιαι εγεμώναν σου τζιαι τις πούτζίές όύλλα τα καλά.
Αν ήταν ο τατάς σου πέρα στην Αγγλίαν, στην Αμερικήν, για σιειρόττερα στην Αυστράλιαν έκλαιές μες τες γιορτές τζιαι ετραούδας τα τραούθκια της ξενηθκειάς του Καζαντζίδη. Έλειπέν σου τζείνην η στήριξη του γίγαντα του τατά σου που τον ενώθαν οι στράτες αμάν εστρέφετούν που τες δουλειές ή που το κοπάιν. Η βραστή η σούππα της νουννάς σου. Έτσι την ελαλούσαν στη Δρούσιαν. Τζιαι οι πακκίρες της οι τριπλοχωσμένες για λλόου σου. Τα λουκκούμμιά τα λίζα που σου φύλαεν μες την αρμαρόλλαν άμαν τα φερνεν ο τατάς σου που τον καφενέν. Που τζιαι που κανέναν τρικούιν που σου σάζεν, αφού το πάσκάν μυστικά πας το τραπέζιν επκιαννέν τον άξαμόν σου για να σου έσιει το γιλεκκούιν που του Αγίου Σπυρίδωνου έτοιμον.
Άμαν σε ετζυνήαν να σε δέρει κανένας σέρτης εβούττάς μές τόν κάφενέν τζιαι εκάθεσούν κοντά στον τατάν σου. Ελάλεν τζιαι ένας χωρκανός μου. Έσιεις τατάν τζιαι νούναν καλούς, έσιεις γρουσάφιν περίτου που τους αρκόντους. Ο τατάς μου ρε ασυγχόμπατοι βαρεί σας ούλλους εις τη δύναμήν. Μα τζιαι στην αδρωπκιάν περίτού, εφώναζεν ένας σέρτης μιτσής εις τις Αρόδες τζιαι άρεσέν μου τζιαι εν το ξηάννώ.
Εν πούχα τζιαι εγιώ τζιαι ο Πατέρας μου τατάν γρουσάφιν. Άτε γρόνους πολλούς τζιαι τον τατάν τζιαι την νουννάν σας τζιαι τα μμάθκια σας. Εν μεάλον ποκούμπιν.
Η βάπτιση του Χριστού μας
Η δασκάλα να μας εξήγαν στην Δευτέραν τάξην με μια μόνον εικόνα που βλέπαμε προσυλωμένοι όλοι και όλες, τα Θεοφάνεια, την βάπτισην του Χριστού μας.
Έναν τζιαιρόν εμαθθέναμεν και ολίγα ψαλτικά εις την παιδική ηλικίαν. Άλλοι εις το ιερόν ,άλλοι εις το ψαλτήριν δίπλα στον παππούν, τον θείον ή τον δάσκαλόν τους. Βεβαίως εις την προ των Χριστουγέννων περίοδον εδιδασκόμεθα απολυτίκια και αλλά τίνα βυζαντινού μέλους της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανείων. Έτσι πλείστοι ψάλλουν ακόμη την ημέρα των Φώτων το κάτωθι αριστούργημαν: ”
Ἐν Ἰορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε, ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις· τοῦ γάρ Γεννήτορος ἡ φωνή προσεμαρτύρει σοι, ἀγαπητόν σε Υἱόν ὀνομάζουσα· καί τό Πνεῦμα ἐν εἴδει περιστερᾶς, ἐβεβαίου τοῦ λόγου τό ἀσφαλές. Ὁ ἐπιφανείς Χριστέ ὁ Θεός, καί τόν κόσμον φωτίσας δόξα σοί.”
Τότε, επαναλαμβάνω στο Δημοτικόν, εμανθάναμεν και ολίγα ψαλτικά. Ιδίως μας εδίδαξεν αρκετά ο κύριος Νίκος Έλληνας, εις την έκτην Δημοτικού. Επίσης εις τα παλιά αναγνωστικά, τα Φώτα είχαν λαμπράν παρουσίαν. Και οι καλικάντζαροι βεβαίως. Και ο Άγιος μας…
Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, ο Άγιος που αγάπησα πολύ από την πρώτη και δευτέρα Δημοτικού .Από τότε που μας τον ιστόρησε γλαφυρά η Κυρία Αγνή η χρυσαφένια μας δασκάλα στο Ζ Δημοτικό. Μορφή προφητική ταπεινή και ρωμαλέα μαζί. Αντιστασιακή και απροσκύνητη. Αγαπήθηκε από τον λαό. Διώκτηκε και μαρτύρησε από την αυθαιρετούσα εξουσία. Αγάπησε ο Άγιος τον Χριστό μας και αξιώθηκε να τον βαφτίσει.
Η δασκάλα να μας εξήγαν στην Δευτέραν τάξην με μια μόνον εικόνα που βλεπαμε προσυλωμένοι, όλοι και όλες, τα Θεοφάνεια, την βάπτισην του Χριστού μας. Πατήρ Υιός και Άγιον Πνεύμα και ημείς ακόμα να τα ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ, με άσπρους κροτάφους. Ήτο προσευχόμενη η δασκάλα μας, γι’ αυτό ενστάλαζε φως εις τας καρδιάς μας .
Γιάννης Πεγειώτης
