Νέα ευρήματα επιστημόνων φέρνουν στο φως νέα δεδομένα για την εξημέρωση της γάτας στην αρχαία Αίγυπτο.
Πρόκειται για δύο μελέτες που δημοσιεύτηκαν στα τέλη του περασμένου μήνα στον ιστότοπο bioRxiv και επαναφέρουν την αρχική υπόθεση των επιστημόνων ότι οι γάτες εξημερώθηκαν πρώτα στην Αίγυπτο.
Αρχαία οστά και DNA από γάτες σε όλη την Ευρώπη και τη Μεσόγειο υποδηλώνουν ότι εξημερώθηκαν στην Αίγυπτο, πιθανότατα πριν από 3.000 χρόνια. Στις έρευνες γίνονται αναφορές και για μαζικές θυσίες γάτων που ήταν συνδεδεμένες με μια θρησκευτική λατρεία.
Ο Γκρέγκερ Λάρσον, εξελικτικός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης είναι ο συγγραφέας και των δύο μελετών.
Οι ερευνητές συνέκριναν το μέγεθος και το σχήμα οστών γάτων της Αιγύπτου με σκελετικές μετρήσεις από 2.400 άγρια και οικόσιτα αιλουροειδή σε όλη την Ευρώπη και τη Μεσόγειο. Η γάτα της Κύπρου, η ευρωπαϊκή αγριόγατα (Felis silvestris) είναι ένα μεγαλύτερο, πιο εύρωστο είδος που δεν σχετίζεται στενά ούτε με τις οικόσιτες γάτες (F. catus) ούτε με τον άμεσο πρόγονό τους, την αφρικανική αγριόγατα (F. lybica).
Όταν η ομάδα διεξήγαγε παρόμοια ανάλυση άλλων υποτιθέμενων αρχαίων οστών κατοικίδιων γατών που βρέθηκαν στην κεντρική και νοτιοανατολική Ευρώπη, διαπίστωσε ότι αυτά τα ζώα ήταν επίσης ευρωπαϊκές αγριόγατες. «Όταν κοιτάς τα οστά, είναι τεράστια. Και συχνά βρίσκονται μακριά από ανθρώπινους οικισμούς. Βρίσκονται σε μια σπηλιά, με πολλά άλλα άγρια ζώα», αναφέρουν οι ερευνητές.
Η επιβεβαίωση προήλθε από το DNA των ζώων. Οι επιστήμονες είχαν υποψιαστεί ότι πολλές από αυτές τις αιλουροειδείς ήταν οικόσιτες γάτες επειδή φέρουν μια γενετική υπογραφή στο μιτοχονδριακό γονιδίωμά τους, γνωστή ως απλοομάδα IV-A, η οποία έχει βρεθεί μόνο σε οικόσιτες γάτες και στις αφρικανικές αγριόγατες.
Αλλά το πυρηνικό DNA αυτών των δειγμάτων – το χρυσό πρότυπο για την αναγνώριση ενός είδους – επιβεβαίωσε ότι ήταν ευρωπαϊκές αγριόγατες, σύμφωνα με τη δεύτερη ομάδα, υπό την επίβλεψη του Claudio Ottoni, ενός παλαιογενετιστή στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης.
Οι επιστήμονες εξηγούν ότι η ιστορία της εξημέρωσης τους πάει πίσω στην αρχαία Αίγυπτο. Όταν η ομάδα ερευνητών συνέκρινε τα γονιδιώματα των οικόσιτων γατών με αυτά των αφρικανικών αγριόγατων από πολλές τοποθεσίες, οι αγριόγατες της Βόρειας Αφρικής ήταν το πιο κοντινό ταίριασμα.
Αυτή η διαπίστωση συνδυάζεται με την αναβίωση μιας λατρείας που λατρεύει την Μπαστέτ, μια Αιγύπτια θεά της γονιμότητας και της υγείας. Εμφανίζεται για πρώτη φορά σε γραπτά γύρω στο 2800 π.Χ. και στην αρχή είχε κεφάλι λιονταριού, αλλά από την πρώτη χιλιετία π.Χ. απεικονίζεται όλο και περισσότερο με το κεφάλι μιας γάτας.
Η αφοσίωση όμως σε αυτήν πήρε μια αιματηρή μορφή και οι προσκυνητές πλήρωναν για «αναθηματικές μούμιες» γατών ως μέρος των επισκέψεών τους στο ναό. Καθώς η ζήτηση για αυτές τις θυσίες γατών αυξήθηκε στα ύψη, οι Αιγύπτιοι ίδρυσαν κτηνοτροφεία για την εκτροφή των ζώων. Οι μελετητές εκτιμούν ότι κατασκευάστηκαν εκατομμύρια από αυτές τις μούμιες.
Οι ερευνητές αναφέρουν ότι μάλλον η βοσκή των ζώων αυτών γινόταν κοντά σε ανθρώπους και άλλα αιλουροειδή και γι’ αυτό και έπρεπε να εξημερωθούν. Γι’ αυτό το λόγο, εξηγούν, οι γάτες έρχονται πλέον στα σπίτια ως κατοικίδια.
Σημειώνεται ακόμη ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι διατηρούσαν σιτηρά στα σπίτια τους, τα οποία πιθανότατα προσέλκυαν τα τρωκτικά, τα οποία με τη σειρά τους προσέλκυσαν τις γάτες. Οι πιο ήμερες γάτες ήταν αυτές που ήταν πιο πιθανό να έρθουν στα σπίτια προς αναπαραγωγή.
Σήμερα, υπάρχουν περίπου 1 δισεκατομμύριο γάτες στη Γη και ζουν σε κάθε ήπειρο εκτός από την Ανταρκτική.