Ανησυχία ΕΟΑ στη Βουλή για μεγάλες απώλειες νερού λόγω πεπαλαιωμένων δικτύων
Σωρεία προβλημάτων, όπως οι μεγάλες απώλειες νερού στο δίκτυο, η μη αξιοποίηση του ανακυκλωμένου νερού, η άνιση τιμολογιακή πολιτική και η ενεργειακή εξάρτηση των μονάδων αφαλάτωσης, καταγράφηκαν την Πέμπτη κατά τη συζήτηση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου, η οποία εξέτασε την Έκθεση του Γενικού Ελεγκτή για το έτος 2022, που αφορά στην προσαρμογή της διαχείρισης των υδάτινων πόρων στην κλιματική αλλαγή.
Ενώπιον των μελών της Επιτροπής, που εξέτασε το ζήτημα, έγιναν εξάλλου καταγγελίες για περιπτώσεις κλοπής νερού μέσω παράνομων υπόγειων συνδέσεων, αλλά εκφράστηκε και η από κοινού ανησυχία των εκπροσώπων των Επαρχιακών Οργανισμών Ανάπτυξης σε σχέση με τις σοβαρές απώλειες νερού, καθώς και τα παλαιωμένα δίκτυα νερού, τα οποία όπως τόνισαν χρήζουν βελτίωσης.
Κάποιοι εξ αυτών ανέφεραν στους Βουλευτές ότι προχωρούν στην εγκατάσταση έξυπνων μετρητών, ώστε να περιοριστεί το φαινόμενο.
Εξάλλου, σε σχέση με τις δεκατρείς κινητές μονάδες αφαλάτωσης, που έφθασαν στην Κύπρο από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αναφέρθηκε πως η λειτουργία τους ενδεχομένως να καθυστερήσει.
Σε σχέση με την υφιστάμενη τιμολογιακή πολιτική, λέχθηκε από αρμόδιο ότι παρουσιάζει ανισότητες μεταξύ των καταναλωτών, ενώ τονίστηκε η ανάγκη ενίσχυσης της απόδοσης των μονάδων αφαλάτωσης με επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αφού η συνεχής λειτουργία των μονάδων αυτών επηρεάζει την τιμή του νερού και επιβαρύνει τους καταναλωτές.
Μιλώντας ενώπιον των Βουλευτών, ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Γεωργίας, Αντρέας Γρηγορίου, διαβεβαίωσε ότι βρίσκονται σε διαδικασία επίλυσης προβλημάτων, για τη διαχείριση του θέματος της ύδρευσης, σημειώνοντας ότι στον τομέα της γεωργίας υπάρχουν πολλά προβλήματα και ότι εφαρμόζονται μέτρα στήριξης για τους επαγγελματίες γεωργούς.
Σε σχέση με τις απώλειες στα δίκτυα μεταφοράς, που διαχειρίζεται το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, είπε πως αυτές «είναι περιορισμένες», για να σημειώσει πως τα σοβαρότερα προβλήματα εντοπίζονται στα δίκτυα διανομής των Επαρχιακών Οργανισμών Ανάπτυξης, κυρίως σε περιοχές που πρόσφατα περιήλθαν στη δικαιοδοσία τους ή όπου μέχρι την 1η Ιουλίου 2024 δεν υπήρχε λειτουργία Συμβουλίου Υδατοπρομήθειας.
Ο κ. Γρηγορίου ανέφερε κατά τη συζήτηση ότι από τη μονάδα στη Μια Μηλιά, που λειτουργεί εδώ και χρόνια, παράγονται δέκα εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού, που αναλογούν στην Κυπριακή Δημοκρατία για χρήση σε σκοπούς άρδευσης.
Σε δηλώσεις του για το θέμα, μετά τη συνεδρία, είπε πως η Μονάδα Βιολογικού Σταθμού στην περιοχή της Μιας Μηλιάς είναι ένα δικαιωματικό έργο, όπου με βάση τη συμφωνία, υπάρχει δυνατότητα αξιοποίησης ανακτημένου νερού της τάξης των 10 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού το χρόνο.
«Για να μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε αυτή την ποσότητα του νερού υπάρχουν δύο ζητήματα. Το ένα έχει να κάνει με την πολιτική διάσταση, που θα πρέπει να λυθεί και κατά δεύτερον είναι έργα υποδομής που πρέπει να γίνουν αρκετών δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ», σημείωσε.
Σύμφωνα με τον Γενικό Διευθυντή του αρμόδιου Υπουργείου, «μόλις δοθεί το πράσινο φως, για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε, αυτά τα χρήματα θα περιληφθούν στον προϋπολογισμό των επόμενων ετών».
Στο μεταξύ, ανέφερε πως υπάρχουν οι μελέτες για την δημιουργία υποδομής για αξιοποίηση αυτής της ποσότητας του νερού.
Παρουσιάζοντας την έκθεση, ο εκπρόσωπος της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, Άκης Κίκας, υπογράμμισε ότι πρέπει να εφαρμοστεί άμεσα Σχέδιο, ώστε να βελτιωθεί η χρήση του ανακτημένου νερού και να περιοριστούν οι απορρίψεις στη θάλασσα, ενώ τόνισε την ανάγκη ενίσχυσης της απόδοσης των μονάδων αφαλάτωσης με επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή.
«Έναν άλλο εργαλείο που έχει στα χέρια του κράτους για να διαφυλάξει ότι δεν σπαταλούμε το νερό, είναι η πολιτική. Αντιλαμβανόμαστε ότι το νερό είναι ένα βασικό αγαθό και πρέπει η πρόσβαση του να διασφαλίζεται σε όλους. Αλλά, όμως, από την άλλη, η αυτοσπατάλη πρέπει να αποφεύγεται και η τιμολογιακή πολιτική είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο προς αυτή την κατεύθυνση», είπε.
Σημείωσε πως οι ευρωπαϊκές οδηγίες επιβάλλουν την ανάκτηση του κόστους του νερού που παρέχεται για ύδρευση, ενώ σημείωσε πως «η υφιστάμενη τιμολογιακή πολιτική παρουσιάζει ανισότητες μεταξύ των καταναλωτών, δηλαδή, οι τιμές που αγοράζει ο καταναλωτής το νερό δεν είναι ομοιόμορφες».
Όσον αφορά την άρδευση και την ανάκτηση του κόστους νερού, είπε πως «εξακολουθεί να είναι πάρα πολύ χαμηλή και θεωρούμε ότι δεν συμβάλει στην προώθηση καλλιεργειών, που να συνάδουν με τα νέα κλιματολογικά δεδομένα της Κύπρου».
Σύμφωνα με τον κ. Κίκα «η γεωργία, είναι ένας πολύ βασικός τομέας που πρέπει να διατηρηθεί στη ζωή, όμως, πρέπει να το διατηρήσουμε με τα νέα δεδομένα, δηλαδή δεν μπορούμε να συνεχίσουμε τις γεωργικές πρακτικές του παρελθόντος με τα νέα δεδομένα».
Επιπλέον, συμπλήρωσε πως «δεν έχουν εφαρμοστεί πλήρως οι πρόνοιες των κανονισμών που αφορούν το νερό από γεωτρήσεις και όσον αφορά τη διαχείριση των φραγμάτων, που όπως είπατε πολύ σωστά είναι 108 σήμερα, είναι κατακερματισμένη η διαχείριση τους, αφού κάποια τα διαχειρίζεται το ΤΑΥ του Υπουργείου Γεωργίας και κάποια το Υπουργείο Εσωτερικών».
Σχετικά με τις μονάδες αφαλάτωσης, είπε πως αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα της συνεισφοράς τους για την κάλυψη των υδρευτικών αναγκών, που σε περιόδους της ξηρασίας είναι μέχρι και το 81% της κατανάλωσης.
Επισήμανε, παράλληλα, ότι το κόστος του αφαλατωμένου νερού είναι πάρα πολύ ψηλό, λόγω κυρίως ενεργειακής εξάρτησης, εξηγώντας πως «οι μονάδες αφαλάτωσης λειτουργούν με συμβατικά καύσιμα, εκτός ότι έχουν και περιβαλλοντική επίπτωση έχει και επίπτωση σημαντική στις περιοχές μας».
Εξάλλου, στη συνεδρία εκφράστηκε η μεγάλη ανησυχία των Επαρχιακών Οργανισμών Ανάπτυξης, λόγω των σοβαρών απωλειών νερού και των πεπαλαιωμένων δικτύων μεταφοράς νερού.
Ο Πρόεδρος του ΕΟΑ Πάφου, ο Χαράλαμπος Πιττοκοπίτης, είπε ότι η κατάσταση στην Πάφο είναι πιο δύσκολη σε σχέση με τις άλλες επαρχίες, αφού όπως εξήγησε το δίκτυο ύδρευσης είναι πεπαλαιωμένο, με σοβαρές φθορές και συνεχείς βλάβες.
Είπε ότι στην κοινότητα Ακουρσός το κόστος αντικατάστασης αγωγού ανέρχεται σε 300 χιλιάδες ευρώ, τονίζοντας τη δυσανάλογη οικονομική επιβάρυνση μικρών κοινοτήτων.
Επίσης, για τη μονάδα αφαλάτωσης στα Κούκλια, που καταστράφηκε λόγω πυρκαγιάς, είπε πως αναμένεται να επαναλειτουργήσει μεταξύ 10 και 25 Αυγούστου, ενώ σημείωσε πως λόγων των μεγάλων απωλειών σε Δήμους και Κοινότητες γίνονται προσπάθειες ώστε να αποφευχθούν περικοπές στην υδροδότηση.
Ο Πρόεδρος του ΕΟΑ Λάρνακας, Άγγελος Χατζηχαραλάμπους, κατήγγειλε ότι σε πολλές κοινότητες εντοπίζονται ενδείξεις για μη τιμολογούμενο νερό, που φτάνει έως και το 40%, τονίζοντας πως υπάρχουν περιπτώσεις κλοπής νερού μέσω παράνομων υπόγειων συνδέσεων.
Απαντώντας σε ερωτήσεις Βουλευτών, είπε πως πρόκειται για πρακτικές που είναι δύσκολο να εντοπιστούν, με αποτέλεσμα την αλόγιστη σπατάλη και την επιβάρυνση του συστήματος.
Όπως τόνισε οι τοπικές αρχές στη Λεμεσό δεν είχαν επενδύσει εγκαίρως στην αναβάθμιση των δικτύων, με συνέπεια οι απώλειες να είναι σημαντικές.
Από την πλευρά του, ο εκπρόσωπος του ΕΟΑ Λεμεσού, Μιχάλης Βρυωνίδης, είπε πως τον Μάιο καταγράφηκαν περίπου 30 βλάβες ημερησίως, ενώ ένα μήνα αργότερα ο αριθμός αυτός είχε υπερδιπλασιαστεί, σημειώνοντας πως η απώλεια νερού στην επαρχία έχει φτάσει πλέον στο 40%, από 20% που ήταν παλαιότερα.
Ο εκπρόσωπος του ΕΟΑ Αμμοχώστου, Αντρέας Σέπος, είπε ότι στην επαρχία οι απώλειες νερού το 2023 άγγιξαν το 37% σε εννέα κοινότητες.
Τόνισε ότι με την απουσία έξυπνων μετρητών και την κακή παρακολούθηση της κατανάλωσης, «χάνονται ετησίως 4,5 δισεκατομμύρια λίτρα νερού».
Σύμφωνα με τον ίδιο, το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στο Παραλίμνι, όπου οι απώλειες αγγίζουν το 40%, ενώ υπάρχουν ξενοδοχειακές μονάδες που χρησιμοποιούν παράνομα γεωτρήσεις.
Πάντως, είπε ότι σε εξέλιξη βρίσκεται η εγκατάσταση έξυπνων μετρητών και έργων για περιορισμό των διαρροών.
Τα μέλη της Επιτροπής Ελέγχου έκαναν λόγο για διαχρονικές αστοχίες και επεσήμαναν το γεγονός ότι δεν λήφθηκαν έγκαιρα μέτρα για να προληφθεί η παρούσα κατάσταση.
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου, Ζαχαρίας Κουλίας, είπε πως από τότε που μπήκαν όλα τα υδρευτικά συστήματα στις πόλεις και στις κοινότητες της Κύπρου εγκαταλείφθηκαν «στο έλεός τους», για να προσθέσει πως τώρα αρχίζει το μεγάλο πρόβλημα και μπαίνει η θηλιά στο λαιμό με τις σημαντικές απώλειες νερού.
Η Βουλευτής ΔΗΣΥ, Σάβια Ορφανίδου, ανέφερε πως «υπήρξε μεγάλη καθυστέρηση εκ μέρους της κυβέρνησης, για αντιμετώπιση των νέων δεδομένων της ανομβρίας και σε θέματα άρδευσης, αλλά και σε θέματα ύδρευσης», τονίζοντας ότι «πρέπει να εντατικοποιηθεί η εκστρατεία για ενημέρωση του κοινού για το πολύ σοβαρό αυτό πρόβλημα και για την ανάγκη περαιτέρω ανάληψης ατομικών μέτρων για εξοικονόμηση του νερού».
Ο Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων Συνεργασίας Πολιτών, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, είπε πως «συνεχίζουμε να κάνουμε τα ίδια πράγματα ή παραγνωρίζουμε μια σειρά από δράσεις, στις οποίες έπρεπε να κάνουμε», σημειώνοντας πως υπάρχει μια σειρά από επιλογές, τις οποίες θα μπορούσε να κάνει η κυβέρνηση αλλά τις αγνοεί και στρέφεται προς τον κόσμο.
Η ανεξάρτητη Βουλευτής Αλεξάνδρα Ατταλίδου είπε ότι θα πρέπει να γίνεται συνεχής ενημέρωση για το θέμα των υδάτινων πόρων στον κόσμο και κυρίως στους μαθητές, ώστε να αναπτυχθεί από πολύ νωρίς μια σωστή πολιτική.