Δεν περνά απαρατήρητο το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου στην Ορούντα.
Φωτογραφία από το όμορφο και ταπεινό μοναστήρι της περιοχής μας αναρτήθηκε σε γνωστή σελίδα στο Facebook με όνομα “Μοναστήρια και Εκκλησίες της Κύπρου και από όλο τον κόσμο!”.
Τη φωτογραφία κοινοποίησε η Τούλλα Αποστόλου.
Υπενθυμίζεται ότι για την ιστορία του Μοναστηριού, έγραψε και θεατρική παράσταση το Κέντρο Νεότητος του χωριού.
Σύμφωνα με το Κοινοτικό Συμβούλιο Ορούντας, το οποίο αναφέρει εκτενή περιγραφή του Μοναστηριού στην ιστοσελίδα του επικαλούμενο τοπικές πηγές “η ίδρυση του Μοναστηριού ανάγεται στα βυζαντινά χρόνια” και βρίσκεται στα δυτικά του ποταμού Σεράχη.
Ειδικότερα, το 900 οικοδομήθηκε ένας μικρός ναός καθώς και κάποια υποστατικά. Το 1200, η περιουσία του Μοναστηριού μετατράπηκε σε φέουδο των Λουζινιανών. Οι τελευταίοι μάλιστα ανακαίνισαν τη Μονή.
Από την εποχή της φραγκοκρατίας αλλά και κατά την εποχή της βενετοκρατίας και τουρκοκρατίας από το 1200 έως το 1800, το Μοναστήρι, αποτελούσε «κέντρο προσκυνήματος και το επίκεντρο της περιοχής», όπως αναφέρει ο Σάββας Πρωτοπαπάς. Την ίδια, όμως, περίοδο το Μοναστήρι υπέστη λεηλασίες και καταστροφές, κυρίως λόγω της περιουσίας που διέθετε. Συγκεκριμένα, στο μοναστήρι ανήκαν η πλειονότητα των κτημάτων δυτικά του χωριού αλλά και τα κτήματα που βρίσκονται στις όχθες του ποταμού. Η παράδοση αναφέρει πως εκείνη την εποχή στη Μονή υπήρχαν πολλοί μοναχοί.
Στις αρχές του 19ου αιώνα, οι Αγαρηνοί Τούρκοι επιδιώκοντας να οικειοποιηθούν τον υλικό πλούτο του μοναστηριού, όπως αφιερώματα και σταυρούς, απαίτησαν από τον ηγούμενο να τους παραδώσει το θησαυρό της Μονής . Όταν ο ηγούμενος αρνήθηκε να υπακούσει στην απαίτηση τους, τον έριξαν στο πηγάδι που βρίσκεται δυτικά του Μοναστηριού. Οι εξαγριωμένοι Αγαρηνοί Τούρκοι, σύμφωνα με την παράδοση που αναφέρει ο Πρωτοπαπάς, έπνιξαν και τους μοναχούς σε μια δεξαμενή νοτιοανατολικά του μοναστηριού, στην οποία κατά περιόδους υπάρχει αγίασμα. Αμέσως μετά, λεηλάτησαν τη μονή, χωρίς όμως να καταφέρουν να εξασφαλίζουν τους θησαυρούς που με μένος διεκδικούσαν γιατί προηγουμένως ο ηγούμενος τους είχε φυλάξει. Για πολλά μάλιστα χρόνια παρέμενε άγνωστο που ήταν κρυμμένοι οι θησαυροί αυτοί, μέχρι που τους ανακάλυψε τυχαία ένας γεωργός.
Δυστυχώς, όμως, όπως αναφέρεται στο βιβλίο της Ορούντας και αυτοί κατέληξαν στους Τούρκους, αφού ο γεωργός μη μπορώντας να κρύψει τη χαρά του άρχισε να πανηγυρίζει σε βαθμό που έγινε αντιληπτός από τους Τούρκους. Οι Τούρκοι βασάνισαν τον γεωργό αναγκάζοντας τον να παραδώσει τους θησαυρούς.
Της λεηλασίας του μοναστηριού και της άγριας σφαγής ακολούθησε η πώληση του μοναστηριού και της περιουσίας του από τους Αγαρηνούς Τούρκους στο Χ?Σούφη ή αλλιώς Γιουσούφ Αγά. Ο τελευταίος δεν σεβάστηκε καθόλου το μοναστήρι, αφού εκτός του ότι μεταφέρθηκε στη μονή μαζί με τους «υποστατικούς και τα ζώα του», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Σάββας Πρωτοπαπά, «φρόντισε να καταστρέψει τις αγιογραφίες που στόλιζαν το εσωτερικό της μικρής μονής».
Το 1828, το μοναστήρι και η περιούσια του πωλήθηκαν από το Χ?Σούφη στον Παΐσιο από το Νικητάρι, ο οποίος αργότερα το δώρισε στη Μητρόπολη Κερύνειας. Τα κτήματα του μοναστηριού σταδιακά πωλήθηκαν από τη Μητρόπολη Κερύνειας και μετατράπηκαν σε αστική περιουσία στην Κερύνεια, ενώ το μοναστήρι και μικρή έκταση γης, το 1954, πωλήθηκε στην εκκλησία του Αποστόλου Λουκά της Ορούντας.
Το μοναστήρι για πολλά χρόνια παρέμενε ετοιμόρροπο, μετά, όμως, από προσπάθειες των κατοίκων, της Χωρητικής Αρχής, της Εκκλησιαστικής Επιτροπής, και του Ομίλου Φίλων Ορούντας, το Τμήμα Αρχαιοτήτων άρχισε εργασίες αποκατάστασης. Σημαντική στην ανοικοδόμηση της Μονής υπήρξε η συμβολή του Μητροπολίτη Μόρφου, κ. Νεόφυτου, αλλά και των κατοίκων που εργάστηκαν εθελοντικά.
Πηγές:
«Η Ορούντα», 1993
Αρχείο Κοινοτικού Συμβουλίου:
Σάββας Κ. Πρωτοπαπά, «Αναστήλωση μοναστηριού Αγίου Νικολάου στην Ορούντα»
Κυριάκος Χ”Παύλου Ψιττακός και Κυριάκος Κύπρου Ψιττακός, «Η Ιστορία Του Μοναστηριού Του Αγίου Νικολάου Ορούντας», 1977
Δημήτριος Χ. Πετρίδης, «ΜΙΑ ΛΑΪΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΟΡΟΥΝΤΑΣ», σ. 529-530
