Φωτογραφίες που δείχνουν πως το τοπίο άρχισε να θυμίζει άνοιξη, κοινοποιήθηκαν από τον ακριτικό Πύργο Τηλλυρίας.
Οι φωτογραφίες αναρτήθηκαν από τον πάτερ Ιωάννη Παπανδρέου, ο οποίος μας έχει συνηθίσει από φωτογραφίες και ιστορίες που προβάλλουν την περιοχή.
Όπως αναφέρει, “όταν η φύση αφήνεται ελεύθερη χωρίς ανθρώπινη επέμβαση, τότε ζωγραφίζει και ευωδιάζει. Τέλος Φεβρουαρίου στην Μεσαιωνική αυλή στον Άνω Πύργο Τηλλυρίας κοντά στον Προφήτη Ηλία”.
Σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια Πολυγνώση, “ο Πάνω Πύργος, ο αρχικός οικισμός Πύργος, φαίνεται να είχε πάρει την ονομασία του από άλλο μεγάλο μεσαιωνικό οικοδόμημα που κατάλοιπά του εντοπίστηκαν στην τοποθεσία «Αυλή» και ανεσκάφησαν από τον Στέλιο Περδίκη, με δαπάνη της Μητρόπολης Κύκκου και Τηλλυρίας. Είναι ακόμη αδιευκρίνιστο το είδος του οικοδομήματος αυτού, που βρισκόταν σε κοιλάδα στα νοτιοδυτικά του χωριού και σε τοποθεσία όχι ορατή από τη θάλασσα. Πιθανό να ήταν ενδιαίτημα φρουράς της περιοχής, ή να ήταν λατινικό μοναστήρι, ή ακόμη η έδρα τοπικού φέουδου και φεουδάρχη. Η τελευταία αυτή υπόθεση δικαιολογεί και το τοπωνύμιο «Αυλή» και ακόμη και αυτό τούτο το τοπωνύμιο «Πύργος». Στην περιοχή πιθανό να έδρευε κάποιος τοπικός φεουδάρχης κατά τη περίοδο της Φραγκοκρατίας, γεγονός που δικαιολογεί και άλλα τοπωνύμια, όπως «Λάκκος του Λινάρδου». Υπάρχει, πράγματι, αυτός ο λάκκος, ενώ κατά παλαιότερη αναφορά, τούτο ήταν και το όνομα του ίδιου του χωριού ( Ν. Ιερείδης, Ιστορία της Κύπρου, Λευκωσία, 1893).
Το συγκεκριμένο μεσαιωνικό οικοδόμημα φαίνεται να ήταν αρκετά επιμελημένης οικοδόμησης, πετρόκτιστο, με πάχος τοίχων που δηλώνουν ότι υπήρχε και όροφος.
Σύμφωνα με την ιστορική αναδρομή που κάνει το Κοινοτικό Συμβούλιο Κάτω Πύργου Τηλλυρίας, η ονομασία του χωριού προήλθε από το «Τρουλλί», ένα μικρό κτίσμα πάνω σ’ έναν παραθαλάσσιο λόφο που δεσπόζει της περιοχής και φαίνεται σαν πύργος. Στην πραγματικότητα το «Τρουλλί», ήταν παρατηρητήριο κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας και εδώ και λίγες μέρες άρχισαν τα έργα από το Τμήμα Αρχαιοτήτων Λευκωσίας για την αναπαλαίωσή του.
Σε σχέση με αρχαιολογικές ανασκαφές που διενεργήθηκαν στον Πύργο Τηλλυρίας, έφεραν στο φως μια σειρά από ευρήματα της μεσαιωνικής περιόδου, όπως μέρη μεσαιωνικού κτιρίου, τάφους αλλά και κινητά ευρήματα, όπως ένας σταυρός και μια καρφίτσα φτιαγμένα από ορείχαλκο. Επίσης βρέθηκαν κεραμικά και μεταλλικά αντικείμενα όπως πήλινα αγγεία, ένα δακτυλίδι με εγχάρακτη διακόσμηση και νομίσματα. Επιπρόσθετα στο χωριό και συγκεκριμένα στην τοποθεσία «Κοιλάδα-Παλιάλωνα», ανασκαφές αποκάλυψαν τάφους που ανάγονται στην ελληνιστική περίοδο και χρησιμοποιούνταν μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους ίσως και αργότερα. Σημαντική υπήρξε η οικονομική συμβολή της Ιεράς Μητρόπολης Κύκκου στη διενέργηση των αρχαιολογικών ανασκαφών.
Ο Προφήτης Ηλίας
Μικρός μονόχωρος ναός, ο οποίος βρίσκεται γύρω στο ένα χιλιόμετρο βορειοδυτικά της Κοινότητας του Πάνω Πύργου Τηλλυρίας (Ιερά Μητρόπολη Κύκκου και Τηλλυρίας), επαρχία Λευκωσία, Κύπρος.
Ανοικοδομήθηκε στο 1917, πάνω σε ερείπια παλαιότερου μεσαιωνικού ναού τουλάχιστον σε δύο φάσεις. Έχει εξωτερικές διαστάσεις 6,35 Χ 11,70 μέτρα. Στα ανατολικά απολήγει σε ιδιαίτερα ευρεία πεντάπλευρη αψίδα. Ως δομικό υλικό χρησιμοποιήθηκαν κυρίως ορθογωνισμένοι ψαμμιτόλιθοι, σε δεύτερη χρήση, που προέρχονται από τον παρακείμενο αρχαιολογικό χώρο «Αυλή». Εκεί μάλλον υπήρχε μεσαιωνική αγρέπαυλη του τοπικού Φράγκου φεουδάρχη. Ο ναός στεγάζεται με δίκλινη ξύλινη στέγη με κεραμίδια, η οποία υποβαστάζεται με δύο ελαφρά οξυκόρυφα τόξα και ισάριθμες αντηρίδες στον βόρειο και νότιο τοίχο. Δύο θύρες στο μέσο του δυτικού και νότιου τοίχου οδηγούν στο εσωτερικό. Ένα παράθυρο βρίσκεται στον βόρειο τοίχο και μικρό στενόμακρο άνοιγμα στο μέσο της αψίδας του ιερού βήματος. Ανάγλυφος σταυρός σε δεύτερη μάλλον χρήση βρίσκεται εντοιχισμένος στο εσωτερικό αέτωμα του δυτικού τοίχου.
